500 cantates in de Wester

30 oktober 19:30 uur is het zo ver. Met de uitvoering van de Hohe Messe vieren we het feit dat bijna zestig jaar geleden Ds. Visser en Simon C. Jansen een begin maakten met de traditie om in de Westerkerk jaarlijks bijna elke maand een cantate of ander werk van J.S. Bach uit te voeren. En nu kunt u voor de 500e keer deze traditie meemaken.

Het idee was eenvoudig. Toen Bach Cantor werd in Leipzig schreef hij voor de Thomaskirche het overgrote deel van zijn geestelijke cantates. In totaal vijf volledige jaargangen, waarvan vermoedelijk slechts 60% (circa 200 cantates) bewaard zijn gebleven. Een cantatejaargang geeft voor elke zondag en voor elke speciale kerkelijke feestdag een cantate die in de dienst kan worden gebruikt. De cantate en de cantatetekst sluiten daarbij aan op de Bijbellezing die voor de specifieke zondag binnen het Luthers kerkelijk jaar is vastgesteld. En zo wilden Ds. Visser en S.C. Janssen het opnieuw doen in de Wester. Zo jammer om te bedenken dat we die andere tweehonderd cantates niet kennen en zo blij als we mogen zijn dat we er twee honderd hebben zodat we enige speling hebben bij het kiezen van de cantates die bruikbaar zijn voor elke specifieke zondag aan het einde van iedere maand.

Dankbaar zijn we en we willen onze 500e cantatedienst vieren met misschien wel het grootste werk dat Bach ooit geschreven heeft: de Hohe Messe. Een “katholieke” mis zoals u misschien al vaker hebt gehoord. Die bestaat van oudsher uit de onderdelen Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en Agnus Dei die verspreid over een misviering aan bod komen. Hiervoor putte Bach rijkelijk uit eerder gecomponeerd werk: delen ook van wereldlijke maar vooral van geestelijke cantates die hij in Leipzig schreef. Men ziet dit werk ook wel als Bach’s testament. Zijn bundeling van wat hij zag als hoogtepunten van wat hij in zijn leven had geschreven. Des te meer reden om aan het eind van een reeks van 500 cantatediensten de Hohe Messe te zingen.

Het is een groot werk en als u het niet kent dan kan het gemakkelijk gebeuren dat u veel moois ontgaat (zoals met mij gebeurde toen ik voor de eerste keer luisterde). Daarom is het goed als u, voordat u de Hohe Messe in de Westerkerk hoort, eens thuis luistert naar luisterrijke Gloria, het Credo (Gregoriaans van karakter) en het tweede Credo – het Patrem omnipotentem – dat pure jazz is. Neem de tijd voor het ontroerende en intieme Et incarnatus est en wrange Crucificus, beide met dalende eindlijnen, het majesteitelijke Sanctus, de prachtige Agnus Dei aria. U zou eigenlijk op het puntje van uw stoel moeten zitten wachtend tot uw favoriete deel of passage gezongen wordt.

Op 25 oktober om 8 uur verzorgen Jos van de Kooy en Hein Meens een symposium over de Hohe Messe met muzikale illustraties door het koor.

Ik hoop dat u zult genieten. Ik hoop ook dat u aan het eind van de uitvoering gewonnen bent voor het idee om wat in de collectezak te doen zodat we deze traditie kunnen doorzetten tot in, wie weet, de eeuwigheid.